Curiositeiten van allerlei aard (deel 2)

In het antiquarisch circuit ben ik “Curiositeiten van allerlei aard” regelmatig tegengekomen.
Vaak overviel me dan een gevoel van verwarring. Soms waren het genummerde boekjes met één onderwerp en soms waren het verzamelbundels (met datum en jaar op de voorkant), waarin schijnbaar volstrekt willekeurig enkele curieuze onderwerpen waren opgenomen. Verschillende deeltjes ingebonden in een particuliere band (zoals het exemplaar hier links) vond ik ook. Kennelijk was de serie op verschillende manieren uitgegeven; genummerde boekjes (themanummers) en verzamelbundels.
Maar hoeveel delen waren er van elk verschenen en wat zat er achter die verwarrende opzet van de verzamelbundels?
Ik had geen idee!

Dankzij het boek van ‘M’ over d’Ablaing en de firma R.C. Meijer weet ik nu dat er vierenveertig nummers verschenen waarvan twaalf dubbelnummers (op blz. LVIII/LIX staat een overzichtslijstje).
De boekjes met telkens één onderwerp verschenen in klein octavo (ruim 10 x 16 cm; vaak bijgesneden tot 10 x 15 cm.) en zitten in een blanco omslag. Op de rug staat de titel, het serienummer en de prijs.
Op de voorzijde staat bovenaan in kleine letters: “Curiositeiten van allerlei aard” en het serienummer. De titel en de naam van de uitgever zijn in rood gedrukt. Op de achterkant staat uitgeversreclame van de firma Meijer. Ze zijn niet geïllustreerd en tellen 48 bladzijden, de twaalf dubbelnummers 96 bladzijden (exclusief een blad met de franse titel, verso de reeds verschenen titels, en de titelpagina).

De titels (onderwerpen) zijn:
1. Canards, 2. Zonderlinge Advertentiën, 3. Curieuse Documenten, 4. Anecdoten,
5. Drukfouten, 6/7. Koopjesgevers, 8/9. Geheimzinnige Personen, 10. Flaters in en over Boeken, 11. Zonderlinge Testamenten, 12/13. Het Toneel, 14. Van den Kansel,
15. Geestige Gezegden, 16. Voorbeelden van verstrooidheid, 17. Vreemde eigenschappen van Menschen (Personen), 18/19. Letterkundige Kunststukjes. Poëzie, 20. In de Gerechtzaal, 21. Hoge Ouderdom, 22/23. In de Schouwburgzaal, 24/25. Curieuse Gebruiken, 26. Letterkundige Kunststukjes. Proza, 27. Grote Gevolgen van kleine Oorzaken, 28. Letterkundige Bedriegerijen, 29/30. Zonderlinge Strafbepalingen, 31. Op de Planken, 32/33. Rare Snaken, 34. Een paar Staatsstukken, 35/36. Dwergen, 37. Grafschriften, 38/39. Haar en baard, 40. Op de planken (Vervolg en Slot), 41/42. Hofnarren, 43/44. Oud Nieuws.
Deel 45/46 Oud Nieuws (vervolg) werd aangekondigd en was in bewerking maar is nimmer van de pers gerold. Totaal verschenen dus 32 boekjes.

Met de uitgave van verzamelbundels is de firma Meijer waarschijnlijk al eerder begonnen.
Deze boekjes zitten in een grijs papieren omslag. Op de voorzijde staat bovenaan met grote letters “Curiositeiten van allerlei aard” en daaronder – met uitzondering van de eerste bundel - een datum (altijd de eerste van de maand plus het jaar).
Het formaat is klein octavo, ca. 11 x 17 cm., maar vaak zijn ze bijgesneden tot 10 x 15 cm. Elke verzamelbundel telt 48 bladzijden genummerd 1 t/m 48 of 49 t/m 96 en bevat zes verschillende onderwerpen (van elk acht bladzijden).

Een onderwerp komt voor in zes bundels (6 x 8 = 48 blz.) of - bij dubbelnummers - twaalf bundels (12 x 8 = 96 blz.). In elke bundel begint het onderwerp op een andere bladzijde.
Bijvoorbeeld ‘Flaters in en over boeken’ (10) vinden we in bundel 2 op blz. 9 t/m 16 vervolgens in bundel 4 op blz. 1 t/m 8, in bundel 5 op blz. 25 t/m 32, in bundel 6 op blz. 17 t/m 24, in bundel 8 op blz. 33 t/m 40 en in bundel 9 op blz. 41 t/m 49 (inclusief de titelpagina met een overzicht van de verschenen titels op de verso zijde).
Zo uitgegeven bestond de mogelijkheid om “desverkiezende elke rubriek later afzonderlijk met doorlopende paginatuur” te laten inbinden. 

Verspreid over drie jaar verschenen er in totaal zesentwintig bundels, waarvan ik er drieëntwintig bezit. Van de in 1874 verschenen nummers ontbreken in mijn collectie nog 14 (augustus), 15 (september) en 16 (oktober).

1. No.1 (1 juli 1873), met een gedeelte van de nrs. 1, 2, 3, 4, 5, 6/7
2. 1 augustus 1873, met een gedeelte van de nrs. 2, 3, 5, 6/7, 10, 11
3. 1 september 1873, met een gedeelte van de nrs. 1, 5, 11, 12/13, 14, 15
4. 1 oktober 1873, met een gedeelte van de nrs. 2, 3, 10, 11, 12/13, 14
5. 1 november 1873, met een gedeelte van de nrs. 10, 11, 12/13, 16, 17, 21
6. 1 december 1873, met een gedeelte van de nrs. 6/7, 10, 12/13, 14, 21, 26

7. 1 januari 1874, met een gedeelte van de nrs. 6/7, 11, 12/13, 16, 20, 26
8. 1 februari 1874, met een gedeelte van de nrs. 5, 6/7, 10, 12/13, 16, 21
9. 1 maart 1874, met een gedeelte van de nrs. 6/7, 10, 11, 15, 22/23, 26
10. 1 april 1874, met een gedeelte van de nrs. 2, 5, 8/9, 16, 18/19, 22/23
11. 1 mei 1874, met een gedeelte van de nrs. 14, 16, 21, 22/23, 17, 26
12. 1 juni 1874, met een gedeelte van de nrs. 2, 3, 14, 22/23, 16, 20
13. 1 juli 1874, met een gedeelte van de nrs. 14, 8/9, 1, 4, 16, 22/23

14. 1 augustus 1874 

15. 1 september 1874

16. 1 oktober 1874
17. 1 november 1874, met een gedeelte van de nrs. 1, 8/9, 15, 20, 24/25, 26
18. 1 december 1874, met een gedeelte van de nrs. 8/9, 6/7, 12/13, 18/19, 22/23, 24/25

19. 1 januari 1875, met een gedeelte van de nrs. 6/7, 8/9, 12/13, 18/19, 22/23, 24/25
20. 1 februari 1875, met een gedeelte van de nrs. 6/7, 8/9, 12/13, 18/19, 22/23, 24/25
21. 1 maart 1875, met een gedeelte van de nrs. 6/7, 8/9, 12/13, 18/19, 22/23, 24/25
22. 1 april 1875, met een gedeelte van de nrs. 24/25, 22/23, 6/7, 18/19, 8/9, 12/13
23. 1 mei 1875, met een gedeelte van de nrs. 6/7, 8/9, 12/13, 18/19, 22/23, 24/25
24. 1 juni 1875, met een gedeelte van de nrs. 15, 26, 4, 17, 24/25, 3
25. 1 juli1875, met een gedeelte van de nrs. 20, 4, 17, 26, 5, 24/25
26. 1 augustus 1875, met een gedeelte van de nrs. 1, 3, 4, 15, 18/19, 20

Alleen de eerste verzamelbundel is genummerd ‘No. 1’, alle anderen niet.
Wanneer verscheen ‘No. 1’?
Achterop staat onder ‘Aan den lezer!’ 1 mei 1873 maar op de achterzijde van de volgende verzamelbundels staat dat de eerste van 1 juli 1873 is.
Dat laatste lijkt gezien de daaropvolgende maandelijkse verschijning te kloppen.

Het ziet er naar uit dat alleen de eerste zesentwintig onderwerpen in een verzamelbundel zijn uitgegeven.
In dat geval bestaan van de titels 27 t/m 43/44 alleen de genummerde boekjes (themanummers).

Op de achterzijde van elke verzamelbundel staan de al verschenen titels, een enkele keer wijkt de titel af. Dat met ‘Advertentiën’, ‘Documenten’ en ‘Verstrooidheid’ de nummers 2, 3 en 16 wordt bedoeld is vrij duidelijk, maar dat geldt niet voor ‘Antipathie’ en ‘Voor de Balie’ waarmee respectievelijk ‘Vreemde eigenschappen van Menschen’ (17) en ‘In de Gerechtzaal’ (20) worden aangeduid.

In vrijwel alle verzamelbundels zit achterin uitgeversreclame; ‘Extrait du Catalogue de la Librairi R.C. Meijer’ (gedrukt op een andere goedkopere papiersoort). Titel en inhoud verraden dat d’Ablaing vooral Frans georiënteerd was en Nuijs bevestigt dat ook.
“d’Ablaing schreef meer fransch dan hollandsch, reeds als knaap vinden wij fransche aantekeningen, overgeschreven fransche verzen enz., fransch was de taal van d’Ablaing. Engelsch werd niet veel gebruikt, althans niet in correspondentiën en aanteekeningen, maar dat d’Ablaing die taal machtig was, getuige zijn tegenwoordigheid als afgezant van de Hollandsche Vrijdenkers op hun congres te Londen (1857) gehouden. Duitsch daarentegen werd zelden door hem gesproken noch geschreven, hij hield eenvoudig niet van Duitschland” (blz. XVIII).

Korte aandacht verdient de reclamebijlage in de verzamelbundel van 1 mei 1874; “ouvrages neerlandais, la plupart au rabais”. Wat vooral opvalt is dat veel van de aangeboden Nederlandse boeken ruim honderd jaar oud zijn met als duurste hoogtepunt een eenenvijftig-delige uitgave van Isaac Tirion: “Tegenwoordige staat van alle volkeren (1731-1795)”!

Nu we wat meer weten over de uitgever, de vorm en de opzet van “Curiositeiten van allerlei aard” gaan we in het volgende, derde deel, nader in op de curieuze inhoud van deze serie. Die is namelijk beslist de moeite waard!