Wie regelmatig mijn blog leest weet inmiddels wel dat ik over een flinke boekencollectie beschik. Daarin bevinden zich diverse kleine deelcollecties, want mijn interesse als antiquarius is breed.
Waaruit bestaat zo’n deelcollectie?
Het is vaak een mix van enkele pièces de résistance (origineel werk, eerste drukken etc), wat gerelateerde ephemera (portretgravures, ansichtkaarten etc.) en secundaire literatuur (boeken over het onderwerp).
Stel u wilt ook een kleine collectie opbouwen wat kost dat dan?
Tja,… wat kost een kleine auto?
Het hangt natuurlijk van af van je budget, maar het heeft ook alles te maken met geduld, toeval en (veel) snuffelen.
Als antiquarius en bibliofiel kan ik verschillende voorwerpen, boeken, brochures en ephemera bedenken die ik ooit nog eens graag zou kopen en verzamelen.
Ik ben dus altijd alert en sla toe zodra de juiste gelegenheid zich voordoet.
In: “Daarvan kon BB alleen maar dromen” en “Een addendum” heeft u kunnen lezen hoe ik een kleine maar fijne Helmerscollectie bijeenbracht die – alles bij elkaar – ongeveer driehonderd euro heeft gekost. Dat is dan inclusief de laatste aanvulling van een paar maanden terug; een schaars exemplaar van de “Verkorte Schooluitgave van Helmers’ Hollandsche Natie met aanteekeningen voorzien ten dienste van het Middelbaar en Lager Onderwijs” (Zaandam, 1897), door C. van der Zeyde.
Maar misschien houdt u niet van Helmers?
Best mogelijk, geen enkele bibliofiel is perfect…
Houdt u van jenever?
Ik heb zelden sterke drank in huis en jenever heb ik vroeger vooral met Cola gemixt. Desondanks heb ik drie weken geleden weer eens een flesje jonge 'genever' van Zuidam gekocht. Kostte - op een cent na - € 11,- euro.
U vraagt zich af wat dit nog met (oude) boeken heeft te maken?
Welnu, het begon allemaal met toeval…
Op Marktplaats vond ik enige tijd terug de “Verzamelde dicht-werken van Robert Hennebo” (1767) dat volgens het impressum in verschillende plaatsen door diverse boekverkopers werd verkocht. Het boekje kostte toen achttien stuivers.
Bijgebonden in dit exemplaar zit; “De schim van Robert Hennebo, aan den oordeelkundigen verzaamelaar van zyne dichtwerken en vers burleske” (Snaakenburg, z.j. (1767)) geschreven door de fictieve boekverkoper Fenix Sondergaa.
Die uitgave verscheen weliswaar apart maar was volgens de Leydse courant van 25 maart 1767; “gedrukt met dezelve Letter en op hetzelve Formaat van de uitgegeeven Gedichten om by dezelve te kunnen worden gevoegd”. Kostte destijds zeven stuivers.
Ik bood en betaalde er met veel liefde vierenzestig euro voor en dat is zeker niet (te) veel.
Over de roemruchte Robert Hennebo (1685-1737), die in zijn tijd als zwerver, soldaat, herbergier, toneelspeler, speculant, vertaler en dichter bepaald geen onbesproken reputatie had, is veel te vertellen en ook al veel geschreven.
Tja,… wat kost een kleine auto?
Het hangt natuurlijk van af van je budget, maar het heeft ook alles te maken met geduld, toeval en (veel) snuffelen.
Als antiquarius en bibliofiel kan ik verschillende voorwerpen, boeken, brochures en ephemera bedenken die ik ooit nog eens graag zou kopen en verzamelen.
Ik ben dus altijd alert en sla toe zodra de juiste gelegenheid zich voordoet.
In: “Daarvan kon BB alleen maar dromen” en “Een addendum” heeft u kunnen lezen hoe ik een kleine maar fijne Helmerscollectie bijeenbracht die – alles bij elkaar – ongeveer driehonderd euro heeft gekost. Dat is dan inclusief de laatste aanvulling van een paar maanden terug; een schaars exemplaar van de “Verkorte Schooluitgave van Helmers’ Hollandsche Natie met aanteekeningen voorzien ten dienste van het Middelbaar en Lager Onderwijs” (Zaandam, 1897), door C. van der Zeyde.
Maar misschien houdt u niet van Helmers?
Best mogelijk, geen enkele bibliofiel is perfect…
Houdt u van jenever?
U vraagt zich af wat dit nog met (oude) boeken heeft te maken?
Welnu, het begon allemaal met toeval…
Op Marktplaats vond ik enige tijd terug de “Verzamelde dicht-werken van Robert Hennebo” (1767) dat volgens het impressum in verschillende plaatsen door diverse boekverkopers werd verkocht. Het boekje kostte toen achttien stuivers.
Bijgebonden in dit exemplaar zit; “De schim van Robert Hennebo, aan den oordeelkundigen verzaamelaar van zyne dichtwerken en vers burleske” (Snaakenburg, z.j. (1767)) geschreven door de fictieve boekverkoper Fenix Sondergaa.
Die uitgave verscheen weliswaar apart maar was volgens de Leydse courant van 25 maart 1767; “gedrukt met dezelve Letter en op hetzelve Formaat van de uitgegeeven Gedichten om by dezelve te kunnen worden gevoegd”. Kostte destijds zeven stuivers.
Ik bood en betaalde er met veel liefde vierenzestig euro voor en dat is zeker niet (te) veel.
Over de roemruchte Robert Hennebo (1685-1737), die in zijn tijd als zwerver, soldaat, herbergier, toneelspeler, speculant, vertaler en dichter bepaald geen onbesproken reputatie had, is veel te vertellen en ook al veel geschreven.
Meest bekend werd Hennebo met zijn “Lof der Jeneever” (Amsterdam, 1718).
Dit gedicht bestaat uit twee delen.
Deel één bevat 243 verzen en is opgedragen aan de inwoners van vijf jeneversteden; Schiedam, Keulen, Weesp, Amsterdam en Rheinberg (niet ver van Nijmegen) en ‘aan alle moutwijn- en jeneverstokers, kopers en verkopers in ‘t groot en klein’.
Deel twee (262 verzen) werd opgedragen aan de rivier de Amstel, Amsterdam en zijn inwoners.
Nota bene: het gedicht is voor de geschiedenis van Amsterdam niet zonder belang!
Het bevat namelijk één van de oudste vermelding van de Jordaan, de roemruchte Amsterdamse volksbuurt in de schaduw van de Westertoren.
Onder andere André Hanou (1941-2011) heeft over de naamsoorsprong van de Jordaan geschreven in het Maandblad Amstelodamum (Jrg. 1981, nr. 2, blz. 38/39).
Hennebo’s gedicht over Hollands volksdrank nummer 1 (ieder jaar drinken Nederlanders nog ruim 15 miljoen liter jenever!), is vaak heruitgegeven en zelfs in 1950 op muziek gezet door de Haagse componist Bernhard van den Sigtenhorst Meyer (1888-1953). Blijkens de krantenberichten veroorzaakte e.e.a. destijds nog een politieke rel.
In mijn bibliotheek staan twee moderne uitgaven van ‘Lof der Jenever’, één door Ad Donker uitgeverij (Bilthoven/Antwerpen, 1939, opnieuw uitgegeven in 1964) met het portret van Hennebo en de ander uitgegeven door Váva (Utrecht, 1978) in een oplage van 500 exemplaren.
Deze heruitgaven zijn voor enkele euro’s per stuk antiquarisch ruim verkrijgbaar al wordt de laatste wel steeds schaarser, zeker met het zakje waarin 45 losse jenevermerken zitten om in te plakken! Ik betaalde ooit via Boekwinkeltjes drieëntwintig euro voor beiden.
De ‘Verzamelde dicht-werken’ bevat twee anonieme illustraties met verklarend gedicht.
De eerste (“Dus leeft men na den dood“) bij de ‘Rouw-klacht’ is een afbeelding van het thans verdwenen Karthuizer kerkhof in Amsterdam.
De ander (“Utile & Dulce”) bij ‘Lof der Jenever’ toont een arcadisch berglandschapje ‘Ceres heiligdom’ met een jeneverrivier, ‘fluvius Juniperinus’! De in beide gedichten genoemde ‘Ridder Jazon’ is natuurlijk; "De Autheur, in dien tyd Hospes in 't Gulde Vlies tot Amsteldam, befaamd door 't prepareren van Roosbief, Taelingen en Cotteletten"!
Het portret van Robert Hennebo “konstig in het Kooper gegraveerd” naar een tekening van Jan Wandelaar (1690-1759) ontbrak in mijn exemplaar van de 'Verzamelde dicht-werken'.
Daarvan bestaan twee vrijwel identieke varianten. Eén door Jacob Houbraken (1698-1780) en de ander door Christian Friedrich Fritzsch (1719-voor 1774).
Het portret (van Fritzsch) werd destijds, net als ‘De Schim van Robert Hennebo’, los verkocht voor zes stuivers, “Om door de liefhebbers by de GEDICHTEN en SCHIM van HENNEBO te kunnen gevoegd worden” (Leydse courant van 6 mei 1767).
Dus… op zoek naar een ‘Fritzsch’ exemplaar dat ik – toeval bestaat niet - op veilingsite Qoop voor maar negen euro tegenkwam! Ik heb het, zoals met vele anderen portretten ook is gebeurd (zie hier), in mijn ‘verzamelde dicht-werken’ geplakt.
Het portret van Houbraken is ouder. Dat komt namelijk ook al voor in twee eerdere uitgaven van de ‘Rouw-klacht’ en ‘Lof der Jenever’, één uit 1723 (de 2e druk, ‘Gedrukt voor den Autheur’) en de ander uit 1735 (de 3e druk).
De laatste verscheen bij Pieter Aldewereld in Amsterdam en was een ‘bestseller’ (lees zijn advertentietekst!).
Thans is deze uitgave erg schaars. Twee exemplaren bevinden zich in Nederland (BC/UVA en de Bibliotheek van Rotterdam), een derde ligt in de Londense British Library.
Een vierde exemplaar – voor zover bekend het enige in privebezit – bevindt zich in mijn bibliotheek. Ik betaalde er bijna € 163,- euro voor bij antiquariaat van der Steur; geen koopje!
De uitgave door Aldewereld moet één van die uitgaven zijn waarover de voorrede in de ‘verzamelde dicht-werken’ meldt: “men zag, dat zijne werken zeer gezogt waren, en op de Auctien veel geld golden, in zoverre dat men voor het kleine werkje, waarin de Rouwklacht van Veenhuizen en de Lof der Jenever, drie a vier Dukaaten besteeden dorst; een bewijs dat men’s Dichter verdiensten wel kende”.
Omdat ik - tot slot - ook wel iets meer wilde weten over deze achttiende eeuwse praatjesmaker en zijn “Lof der Jenever” kocht ik via Bol.com voor vijftien euro de publicatie van Gerard Schelvis en Kees van der Vloed: “Jenever en wind. Leven, werk en wereld van Robert Hennebo (1686-1737)”, (Hilversum, 2008).
Het is een vlot leesbaar boekje dat de veelzijdigheid van deze avonturier goed beschrijft met talrijke verwijzingen naar archiefbronnen, een literatuurlijst en – niet onbelangrijk! - een overzicht van alle uitgaven van Hennebo’s werken.
Hoe ziet mijn kleine collectie er nu uit?
- Flesje Zuidam jenever bij mijn lokale slijterij € 11,-
- De ‘Verzamelde dicht-werken’, inclusief ‘De Schim van Robert Hennebo’ (1767) via Marktplaats € 64,-
- De ‘Rouw-klacht’ en ‘Lof der der Jenever’ (editie 1735 met portret van Houbraken) via antiquariaat Van der Steur € 163,-
- Originele portretgravure door Fritzsch via Qoop, € 11,-
- 2 x ‘lof der Jenever’, moderne heruitgaven via Boekwinkeltjes € 23,-
- Via Bol.com de biografie van Robert Hennebo; ‘Jenever en wind’, € 15,-
Twee (eigenlijk drie) achttiende eeuwse uitgaven, twee verschillende originele portretgravures, twee moderne heruitgaven, een naslagwerkje en een flesje jenever (optioneel natuurlijk!).
Voor deze kleine collectie betaalde Perkamentus nog geen € 290,- euro (inclusief alle verzendkosten!). Of dat (te) veel of weinig is laat ik graag over aan uw oordeel, waarde lezer. Ik ben in ieder geval blij met mijn Hennebo-Jenevercollectie.
Proost!
Dit gedicht bestaat uit twee delen.
Deel één bevat 243 verzen en is opgedragen aan de inwoners van vijf jeneversteden; Schiedam, Keulen, Weesp, Amsterdam en Rheinberg (niet ver van Nijmegen) en ‘aan alle moutwijn- en jeneverstokers, kopers en verkopers in ‘t groot en klein’.
Deel twee (262 verzen) werd opgedragen aan de rivier de Amstel, Amsterdam en zijn inwoners.
Nota bene: het gedicht is voor de geschiedenis van Amsterdam niet zonder belang!
Het bevat namelijk één van de oudste vermelding van de Jordaan, de roemruchte Amsterdamse volksbuurt in de schaduw van de Westertoren.
Onder andere André Hanou (1941-2011) heeft over de naamsoorsprong van de Jordaan geschreven in het Maandblad Amstelodamum (Jrg. 1981, nr. 2, blz. 38/39).
Hennebo’s gedicht over Hollands volksdrank nummer 1 (ieder jaar drinken Nederlanders nog ruim 15 miljoen liter jenever!), is vaak heruitgegeven en zelfs in 1950 op muziek gezet door de Haagse componist Bernhard van den Sigtenhorst Meyer (1888-1953). Blijkens de krantenberichten veroorzaakte e.e.a. destijds nog een politieke rel.
In mijn bibliotheek staan twee moderne uitgaven van ‘Lof der Jenever’, één door Ad Donker uitgeverij (Bilthoven/Antwerpen, 1939, opnieuw uitgegeven in 1964) met het portret van Hennebo en de ander uitgegeven door Váva (Utrecht, 1978) in een oplage van 500 exemplaren.
Deze heruitgaven zijn voor enkele euro’s per stuk antiquarisch ruim verkrijgbaar al wordt de laatste wel steeds schaarser, zeker met het zakje waarin 45 losse jenevermerken zitten om in te plakken! Ik betaalde ooit via Boekwinkeltjes drieëntwintig euro voor beiden.
De ‘Verzamelde dicht-werken’ bevat twee anonieme illustraties met verklarend gedicht.
De eerste (“Dus leeft men na den dood“) bij de ‘Rouw-klacht’ is een afbeelding van het thans verdwenen Karthuizer kerkhof in Amsterdam.
De ander (“Utile & Dulce”) bij ‘Lof der Jenever’ toont een arcadisch berglandschapje ‘Ceres heiligdom’ met een jeneverrivier, ‘fluvius Juniperinus’! De in beide gedichten genoemde ‘Ridder Jazon’ is natuurlijk; "De Autheur, in dien tyd Hospes in 't Gulde Vlies tot Amsteldam, befaamd door 't prepareren van Roosbief, Taelingen en Cotteletten"!
Het portret van Robert Hennebo “konstig in het Kooper gegraveerd” naar een tekening van Jan Wandelaar (1690-1759) ontbrak in mijn exemplaar van de 'Verzamelde dicht-werken'.
Daarvan bestaan twee vrijwel identieke varianten. Eén door Jacob Houbraken (1698-1780) en de ander door Christian Friedrich Fritzsch (1719-voor 1774).
Het portret (van Fritzsch) werd destijds, net als ‘De Schim van Robert Hennebo’, los verkocht voor zes stuivers, “Om door de liefhebbers by de GEDICHTEN en SCHIM van HENNEBO te kunnen gevoegd worden” (Leydse courant van 6 mei 1767).
Dus… op zoek naar een ‘Fritzsch’ exemplaar dat ik – toeval bestaat niet - op veilingsite Qoop voor maar negen euro tegenkwam! Ik heb het, zoals met vele anderen portretten ook is gebeurd (zie hier), in mijn ‘verzamelde dicht-werken’ geplakt.
De laatste verscheen bij Pieter Aldewereld in Amsterdam en was een ‘bestseller’ (lees zijn advertentietekst!).
Thans is deze uitgave erg schaars. Twee exemplaren bevinden zich in Nederland (BC/UVA en de Bibliotheek van Rotterdam), een derde ligt in de Londense British Library.
Een vierde exemplaar – voor zover bekend het enige in privebezit – bevindt zich in mijn bibliotheek. Ik betaalde er bijna € 163,- euro voor bij antiquariaat van der Steur; geen koopje!
De uitgave door Aldewereld moet één van die uitgaven zijn waarover de voorrede in de ‘verzamelde dicht-werken’ meldt: “men zag, dat zijne werken zeer gezogt waren, en op de Auctien veel geld golden, in zoverre dat men voor het kleine werkje, waarin de Rouwklacht van Veenhuizen en de Lof der Jenever, drie a vier Dukaaten besteeden dorst; een bewijs dat men’s Dichter verdiensten wel kende”.
Omdat ik - tot slot - ook wel iets meer wilde weten over deze achttiende eeuwse praatjesmaker en zijn “Lof der Jenever” kocht ik via Bol.com voor vijftien euro de publicatie van Gerard Schelvis en Kees van der Vloed: “Jenever en wind. Leven, werk en wereld van Robert Hennebo (1686-1737)”, (Hilversum, 2008).
Het is een vlot leesbaar boekje dat de veelzijdigheid van deze avonturier goed beschrijft met talrijke verwijzingen naar archiefbronnen, een literatuurlijst en – niet onbelangrijk! - een overzicht van alle uitgaven van Hennebo’s werken.
Hoe ziet mijn kleine collectie er nu uit?
- Flesje Zuidam jenever bij mijn lokale slijterij € 11,-
- De ‘Verzamelde dicht-werken’, inclusief ‘De Schim van Robert Hennebo’ (1767) via Marktplaats € 64,-
- De ‘Rouw-klacht’ en ‘Lof der der Jenever’ (editie 1735 met portret van Houbraken) via antiquariaat Van der Steur € 163,-
- Originele portretgravure door Fritzsch via Qoop, € 11,-
- 2 x ‘lof der Jenever’, moderne heruitgaven via Boekwinkeltjes € 23,-
- Via Bol.com de biografie van Robert Hennebo; ‘Jenever en wind’, € 15,-
Twee (eigenlijk drie) achttiende eeuwse uitgaven, twee verschillende originele portretgravures, twee moderne heruitgaven, een naslagwerkje en een flesje jenever (optioneel natuurlijk!).
Voor deze kleine collectie betaalde Perkamentus nog geen € 290,- euro (inclusief alle verzendkosten!). Of dat (te) veel of weinig is laat ik graag over aan uw oordeel, waarde lezer. Ik ben in ieder geval blij met mijn Hennebo-Jenevercollectie.
Proost!
mooie bijdrage! ik krijg er spontaan dorst van.
BeantwoordenVerwijderen