Vaarwel Minotaurus

Op een zonovergoten vrijdag 20 september bezocht ik de Amsterdamse Spui boekenmarkt. Ik vond er niets van mijn gading, maar sprak er onder andere met Aad van Maanen over zijn nieuwe blog "Boekhandelsetiketjes, een reis langs Nederlandse boekhandels" en met mijn passerende blogredacteur Reinder Storm over zijn succesvolle: "De geschiedenis van Nederland in 100 oude kaarten" (Lannoo, 2019), waarvan inmiddels toch zo'n 19.000 exemplaren (vier drukken) zijn verschenen.

Vervolgens slenterde ik via boekhandel Scheltema op het Rokin naar Jos Albers op het Waterlooplein. Daar trof ik in eerste instantie niet Jos maar Nol Sanders aan, medelid van het Nederlands Genootschap van Bibliofielen. Ik had hem al een tijdje niet gezien en we spraken over bibliofiele koetjes en kalfjes toen hij mij plots mededeelde dat boekhandel Minotaurus per 1 oktober zijn deur zou gaan sluiten. In Minotaurus (in de Sint Antoniesbreestraat 3-D) heb ik, alweer lang geleden, Nol voor het eerst ontmoet. Gedurende achtentwintig jaar, tussen 1988 en 2016, was hij daar de 'uitbater'.

Nog maar een decennium geleden waren er in Amsterdam twee boekhandels die zich specialiseerden in bijzonder bibliofiel margedrukwerk, maar na het sluiten van Nijhof & Lee in de Staalstraat in 2010 en een kortstondig bestaan daarna in afgeslankte vorm in de receptieruimte van bijzondere collecties van de UVA (thans Allard Pierson) had Minotaurus het rijk alleen.
Daaraan komt nu definitief een einde. De teloorgang van de Minotaurus boekwinkel, 'voor het langzame boek: bibliofilie, boekverzorging, boekgeschiedenis en typografie' is volgens ingewijden met name te wijten aan internet. Steeds vaker werden bijzondere uitgaven en bibliofiele pareltjes direct bij de drukker/uitgever besteld. De winkel werd voor tal van margedrukkers als afzetkanaal gewoonweg te marginaal.

Erg jammer dus, maar Nol had nog wel een opwekkende mededeling. Tot de sluiting gold er een korting van 50 % op alle boeken in de winkel. Dat was natuurlijk niet tegen dovemansoren gezegd!
Na een half uurtje nam ik afscheid en stiefelde richting Minotaurus waar Hans van Daalen, de huidige, tevens laatste beheerder van Minotaurus, met wat hulp van anderen druk bezig was de resterende winkelvoorraad te inventariseren. De duurste (kunstenaars)boeken waren al naar het Haarlemse veilinghuis Bubb Kuyper gebracht maar desondanks trof ik nog heel veel lekkers aan.

Het eerste boek dat ik uit het schap trok was "De arte et libris. Festschrift Erasmus 1934-1984" (Amsterdam, 1984). Eén van de 550 exemplaren, uitgegeven door de befaamde antiquaar Abraham Horodisch (1898-1987) van Erasmus antiquariaat en boekhandel Amsterdam. Kennelijk een exemplaar dat na het verlaten van de drukpers in een stil hoekje was gelegd want de uitgave (met stofomslag en los ingevoegd prospectus) verkeerde in smetteloze staat. Het boek kostte destijds een fortuin; maar liefst tweehonderdzestig gulden en is thans antiquarisch nog steeds niet goedkoop. Vijftig procent uitverkoopkorting reduceerde het totaalbedrag tot een luttele € 12,- euro en dat is bijna gratis voor dit werk, dat ik ooit overwoog te kopen voor het vijfvoudige!

De volgende twee uitgaven lagen in de vitrinekast en zijn beiden niet lang geleden verschenen bij mijn favoriete margedrukker De Carbolineum Pers. Naast (dure) handgezette en gedrukte uitgaven geeft die ook (goedkopere) digitaal geproduceerde, maar goed verzorgde, boeken uit waarvan ik in februari nog de uitgave kocht van O. Uzanne: "Bibliofiele verhalen. Gekozen, vertaald en toegelicht door Frans Willem Verbaas. Met pentekeningen van Stijn Felix" (Kalmthout, 2018). 
Die staat in mijn bibliotheek nu naast de bibliofiele heruitgave van: J. Goudswaard (1870-1959): "Uit het leven van een boekenleurder" (Kalmthout, 2017) met een uitgebreid en lezenswaardig nawoord van boekengoeroe P.J. Buijnsters. De oorspronkelijke uitgave van Goudswaard verscheen in 1915 (en daarvan bezit ik, zoals de foto laat zien, ook een exemplaar). Mijn bibliofiele heruitgave draagt nummer 12 (van de tweede serie van vijftig genummerde exemplaren). Daarnaast kocht ik de uitgave van J.-K. van West (1889-1969): "De opvoeding van de bibliofielen. Kanttekeningen van een boekbinder" (Kalmthout, 2018). Mijn exemplaar is nummer 33 (in kartonnen band) van de eerste druk van zestig genummerde exemplaren.

Samen, voor nog geen € 24,- euro, gingen ze in mijn tas. Tot slot kocht ik ook een boekje dat ik niet lang geleden via Boekwinkeltjes had willen bestellen en dat nu voor het grijpen lag en wel de uitgave van H. Liebaers (1919-2010): "Meestal in opdracht. Brusselse kant-tekeningen van een bibliothecaris" ('s-Gravenhage/Antwerpen, 1982). Liebaers was hoofdconservator van de Belgische Koninklijke Bibliotheek van 1956 tot 1974 en zijn avonturen in - en herinneringen aan de boekenwereld vormen aangename lectuur voor elke bibliofiel.

Totaal had mijn bezoek aan Minotaurus een uur geduurd en € 61,50 euro gekost.
Met gemengde gevoelens verliet ik het winkeltje... Vaarwel Minotaurus...
Maar niet voor lang, want enkele dagen later ontdekte ik dat ze op Boekwinkeltjes ook het bekende boek aanboden van Albert Haemmerle (1899-1976) en Olga Hirsch: "Buntpapier. Herkommen - Geschichte - Techniken - Beziehungen zur Kunst" (München, 1977). Het boek geldt als een standaardwerk op het gebied van sierpapier (waaronder marmerpapier) en antiquarisch worden er nog steeds bedragen tot € 200,- euro voor gevraagd, zoals bij antiquariaat Kok in Amsterdam. Ik ben een fan van sierpapier en heb er al eens lang geleden over geschreven in: "Boek en bom" waar het gaat over mijn door oorlogsgeweld zeldzaam geworden uitgave van: “Die Kunst des Marmorierens oder die Herstellung von Buchbinder- Buntpapieren mit Wasserfarben auf schleimhaltigen Grund” (Stuttgart, 1940), geschreven door Professor Franz Weisse (1878-1952).

Meteen stuurde ik een e-mail met de vraag of ik het boek ook online via Boekwinkeltjes tegen 50 % korting kon bestellen. Dat kon inderdaad zo berichtte Hans van Daalen mij, maar...
Bij afhalen gold in de laatste openingsweek een korting van 75 %!
Tja... daarover hoefde ik niet lang na te denken en bovendien zou het verzendkosten schelen. En dus - lieve lezers - haalde ik op de één na laatste openingsdag (na een korte nachtdienst te hebben gewerkt) Haemmerle's standaardwerk op voor het onwaarschijnlijk lage bedrag van € 27,50 euro.
Uiteraard kon ik mij niet beheersen beperken tot alleen dit boek en nam ik een derde fraaie bibliofiele uitgave mee van De Carbolineum Pers. Het gaat om de "Catalogus Librorum Werbrouck. Met een inleiding van Boris Rousseeuw" (Wildert, 1997). Met de hand gezet en gedrukt op geschept Zerkall-papier. Fraaie met de hand ingekleurde initialen (nummer 18 van de vijftig Arabisch genummerde exemplaren). In "Gek geworden" en "Met rode oortjes" kunt u lezen over enkele andere met de hand gezette en gedrukte uitgaven van De Carbolineum Pers die in mijn bibliotheek staan en zelfs de prospectussen van deze drukker vind ik verzamelwaardig. Normaal kostte deze bibliofiele uitgave € 125,- euro, nu bleef daarvan met korting nog een schamele € 31,25 euro over. Al met al heb ik dus bij Minotaurus € 120,25  euro uitgegeven maar dat had zonder korting € 358,- euro geweest!

Als u dit leest is de winkel voorgoed gesloten. Jammer maar helaas...
Alles wat de afgelopen weken tijdens de uitverkoop niet werd verkocht is overgenomen door antiquariaat Kok in Amsterdam. Die partij bevat o.a. nog een aantal exemplaren van Haemmerle's standaardwerk. Ben benieuwd wat Kok er voor gaat vragen...