De NVvA-antiquaar... tachtig jaar (1935-2015)

Algemene omschrijving.

Bij gebrek aan een bibliografisch standwerk zijn we aangewezen op losse waarnemingen.
Dalende verkoop, kleinere marges op de vraagprijs en weinig aanbod maken de
(NVvA-) antiquaar tot een zeldzaam specimen. Een mooi exemplaar van de oude stempel is moeilijk te vinden, zeker in complete staat, laat staan een set!
De antiquaar oogt vaak smoezelig. De weinige haren die hem resten zijn ‘non rognée’ en liggen gecollationeerd op zijn versleten hoofd. Zijn frontispice lijkt beschadigd, het gezicht is verbruind en gevlekt en zijn huid is zo dun als perkament. Er bestaan vrijwel geen vrouwtjesantiquaren of jonge antiquaren. Voortplanting en groei van de groep zijn tot stilstand gekomen.

Kledingstijl.

Vaak incompleet. Zijn linnen jasje, uit de mode en sinds lang uitverkocht, vertoond vouwen.
Wormgaatjes zijn zichtbaar zowel aan de voor- als verso zijde. Zijn broek met een patroon van kettinglijnen lijkt onafgesneden.
Draagt vaak gespleten halfleren schoenen, ooit van glanzend marokijn leer en bestempeld. Opvallend detail; de linkerschoen mist een hoekje, de rechterschoen is meestal niet origineel. Restaureren is een optie.

Habitat en werkwijze.

Voornamelijk solitair levend wezen dat in het wild vooral is te vinden op boekenmarkten, -beurzen en -veilingen. De antiquaar leeft bij voorkeur in een hol volgestouwd met oud papier, veelal in de vorm van boeken, dat wordt aangeduid met ‘het antiquariaat’.
Over het algemeen is dit een pover en schamel onderkomen, vaak net zo stoffig als het individu zelf met gemarmerd linoleum op de vloer; in de hoeken gebutst. Er zijn veelal geen of zeer primitieve toiletfaciliteiten Voor de grote boodschap c.q. het achterlaten van een persoonlijk ex-libris ontbreekt het aan spoelcapaciteit.
De antiquaar schuifelt in deze omgeving de hele dag schijnbaar doelloos rond al mompelend tussen zijn handelsvoorraad. Het langzaam en gedurig verschuiven van stapels boeken behoort tot de voornaamste handelingen. In zijn hol is dit wezen de enige die weet waar alles staat. De antiquaar is met kennis doorschoten en als een bladwijzer in zijn voorraad toont hij u de juiste boekenkast, de juiste boekenplank.
De brochures, ephemera en boeken staan in een bepaalde, door hem gewenste volgorde. Zetfouten komen vrijwel niet voor. Hij prijst zijn boeken liefst in kapitaal met potlood en handgeschreven bonnetjes worden gesigneerd als betrof het een zeldzaam manuscript.

Voedsel en gezondheid.

Door zijn verschoten en versleten overhemd is vaak een gebroken rug te zien naast een verschijnsel dat lijkt op uitstekende ribben. Laat u niet misleiden, het gaat om valse ribben.
Zijn maaltijden zijn schaars en behoren tot de rariora. Een droge boterham met wat boekbinderslijm, soms een glaasje vergeelde melk of, bij gebrek daaraan, leatherdressing. Tot zijn favoriete lekkernijen behoort de boekenbal.
Zijn conditie verkeert over het algemeen in matige staat. Weliswaar in de platten nog stevig schiet hij nog maar zelden uit de band. De meesten exemplaren voelen zich langzamerhand ‘old and rare’ in deze wereld; een drukfout in de menselijke evolutie.

Natuurlijke vijanden.

Talrijk. De laatste jaren vooral E-readers en E-boeken.
Daarnaast zogenaamde bezoekers (hooguit twee op een dag). Deze kopen geen boeken en lezen niet maar vragen naar de (on)bekende weg of om parkeer- en wisselgeld. Een doodenkele keer bladeren ze enkel voor de vorm wat door een boek en laten daarin hun vieze ‘fingerprint’ achter. Zeldzamer, maar niet minder ergerlijk, zijn klanten.
Deze vragen meestal naar boeken die hij niet verkoopt of naar ‘de laagste prijs’. Enkelen kopen na urenlang pingelen een winkeldochter ver onder zijn vraagprijs. Verafschuwd voorts bibliofiele betweters en ‘domme’ klandizie en zou deze graag eens op zijn Japans binden en daarna opensnijden.

Heden en toekomst.

De belangstelling voor deze mensensoort is gering. Alles staat op internet en op zijn statuur, inhoud en formaat rust geen copyright.
Parvenu’s, niet gebonden aan regels van een beroepsorganisatie verkopen nu boeken. Velen doen het erbij en zitten ‘niet in de handel’, om maar niet te spreken over de veilingen en de ramsj die hun stempel op zijn metier drukken.
Hij, de vakman van het oude signatuur, is er op zijn zachtst gezegd niet mee verguld. Op (oud) papier opereert hij nu op het scherp van de snede aan de rafelrand van het vak.

Tijd voor een herdruk? Een verbeterde uitgave van zichzelf?
De tijd zal het leren maar zelf denkt hij er het zijne van. Nog even en het is alles postuum; het vak, de handel, het leven en …. de (NVvA-)antiquaar.

----------88888----------

Op 3 september 2015 is de NVvA tachtig jaar oud. Haalt de vereniging de volgende tachtig jaar? De (NVvA-)antiquaar van de oude stempel, mét winkel en mét vakkennis, dreigt langzaam maar zeker te verdwijnen. Als hommage aan deze uitstervende tak van de menselijke soort (en als herinnering voor het nageslacht) is dit stukje geschreven met - in rood - verschillende in het antiquariaat gebruikelijke vaktermen .
Ik heb me daarbij laten inspireren door de afbeelding van “The Anatomy of an Antiquarian Bookseller” (Edinburgh, 1974, John Grant), destijds verschenen in een beperkte oplage van vijftig stuks. Ronald Searle (1920-2011) is de tekenaar.