Mijn onvergetelijke vriend Geoffrey Gill, 'den beroemden Engelschen detective'

Ik kwam als kind (met bus 8) veel bij mijn grootouders in de Watergraafsmeer.
Mijn grootvader las erg veel, onder andere detectives. Hij verzamelde een tijdje de Nederlandse uitgaven van Maigret, de politiecommissaris uit de detectiveromans van Georges Simenon. Begin jaren ’70 trof ik detectiveboekjes bij hem aan van Ivans, pseudoniem van Jakob van Schevichaven (1866-1935), met de avonturen van de Engelse detective Geoffrey Gill (G.G.) en zijn Nederlandse vriend Mr. Willem (Willy) Hendriks.

Totaal zouden er vijftien avonturen als pocket bij Bruna tussen 1973 en 1980 verschijnen. De originelen werden al voor de Tweede Wereldoorlog gepubliceerd en Ivans werd er beroemd mee. Ik heb ze alle vijftien verslonden en meer dan één keer gelezen. Na de dood van mijn grootvader in 1995 heb ik ze overgenomen. Toen ontstond ook de interesse in het verzamelen van de originele uitgaven. Dat verlangen werd aangewakkerd door de ontdekking dat er destijds veel meer avonturen (totaal 44) waren geschreven dan door Bruna waren uitgegeven.
Ik specialiseerde mij in het verzamelen van de lijvige Ivans-omnibussen die rond 1936/1937 verschenen, telkens met drie romans. Inmiddels bezit ik ze alle twaalf.

Wat maakt de gedateerde avonturen van Geoffrey Gill en mr. Willy Hendriks zo aantrekkelijk?
Welnu dat wordt goed verwoord in het boek van Kees de Leeuw ‘Een nuchtere romanticus. Leven en werk van Ivans. Jakob van Schevichaven 1866-1935’ (Soesterberg, 2004). Het is de couleur locale, de romantische verwikkelingen, de blik op een ‘verloren wereld’ (het authentieke tijdsbeeld van Nederland en Europa aan het begin van de 20ste eeuw), maar ook het milieu en de omgeving waarin het (spannende) verhaal zich afspeelt. Er wordt nog vaak met koets, boot en trein (en soms ook te paard en te voet) gereisd.

Wat ik persoonlijk erg aangenaam vind aan de originele uitgaven is de oude ‘Nederlandsche’ spelling en de inleiding door Mr. Willem Hendriks (de ik-figuur), die als biograaf van zijn vriend Geoffrey Gill diens interessante avonturen ‘experimenten’ aan ons verteld. Juist deze twee elementen waren er bij de bewerking van de Bruna heruitgaven door Edith Visser uitgehaald zodat de nieuwe lezers "geen hinder meer zullen ondervinden van enige wijdlopigheid of verouderd taalgebruik". Jammer.

“Plotseling stond hij stil en keek strak in de greppel, die links van ons langs den weg liep. ‘Wat ligt daar in Godsnaam?’ zeide hij. Ik zag iets, dat er uit zag als een hoop hakhout, daar snel neêrgegooid, zonder iets van systematische regelmaat, die zoo kenmerkend is voor de exploitatie van deze uitgebreide bosschen. Naderbij tretend zag ik nog iets anders, dat G.G. reeds van uit de verte gezien had: een laars, die uit den hoop hout te voorschijn stak. In een oogwenk stonden wij in de greppel en de stukken hout vlogen rechts en links. Het is een van de meest afschuwelijke sensaties geweest, die ik ooit ondervonden heb, toen wij langzamerhand het lichaam van een mensch bevrijdden van onder den last van hout, die erop gerust had. Wij waren bij de voeten begonnen en het hoofd kwam het laatst voor den dag. Maar aan den klêeren hadden wij reeds lang vermoed, wat dat gelaat ons leeren zou”. (Uit: ‘De Man op den Achtergrond’, 1918)

Met zo’n boek in bed ben ik in één klap mr. Willy Hendriks en terug in de tijd!