Jaloers?

“At first I could see nothing, the hot air escaping from the chamber causing the candle to flicker, but presently, as my eyes grew accustomed to the light, details of the room emerged slowly from the mist, strange animals, statues and gold - everywhere the glint of gold.
For the moment - an eternity it must have seemed to others standing by -
I was struck dumb with amazement, and when Lord Carnarvon, unable to stand the suspense any longer, inquired anxiously 'Can you see anything?', it was all I could do to get out the words 'Yes, wonderful things'.” (Howard Carter en A.C. Mace: “The Tomb of Tut-Ankh-Amen”, London, vol. I, chapter V, p. 95/96).

Als antiquarius ben ik een liefhebber van archeologie. Zelf spitten in de modder, archieven of tussen de boeken. Bijzondere vondsten doen. Het verzamelen van interessante antieke voorwerpen of fraaie oude uitgaven over grote archeologische ontdekkingen; ik lust er wel pap van.

Toen ik destijds las hoe de Boekengek op 6 juni 2010 in een zinderende hitte op de Zwolse boekenmarkt de eerste druk kocht van de Nederlandse vertaling van het verslag dat Howard Carter (1874-1939) schreef over zijn ontdekking van het graf van Tut-Anch-Amon was ik vet jaloers.

De complete set uitgegeven door Van Holkema & Warendorf in 1924 (deel 1) en 1927 (deel 2), in perfecte staat voor een spotprijs, is inderdaad behoorlijk zeldzaam. Vooral deel twee wordt vrijwel nooit aangeboden. Van deel één verscheen in 1972 bij Fibula van Dishoeck een herdruk in pocketuitgave.

Hoe verhoudt zich deze vertaling tot de originele driedelige Engelse uitgave?

In het boekje van Christiane Desroches Noblecourt: “Toetanchamon” (Amsterdam, 1965) staat onder ‘Korte Bibliografie’
(blz. 213) het volgende: “Het standaardwerk dat hier genoemd moet worden is dat van Howard Carter, bijgestaan door zijn medewerkers:
The Tomb of Tut-Ankh-Amen, deel I, door Howard Carter en A.C. Mace (Cassell & Co., Ltd., London, Toronto, Melbourne en Sydney). Eerste druk 1923, tweede druk 1926, derde druk 1927. Geïllustreerd met foto’s van Harry Burton.
Nederlandse vertaling: Het graf van Tut-anch-amon, deel I (Van Holkema & Warendorf. Amsterdam), 1924.
Deel II, door Howard Carter, met aanhangsels door D. Derry, A. Lucas, F. Newberry,
A. Scott, H. Plenderleith. Foto’s van Harry Burton. Eerste druk 1927.
Nederlandse vertaling, deel II, 1928.
Deel III, door Howard Carter, met aanhangsels door D. Derry, A. Lucas. Foto’s van Harry Burton. Eerste druk 1933”.

Het derde en laatste deel is schaars. Mogelijk heeft dat te maken met het feit dat de uitgave verspreid over tien jaar verscheen.

De belangstelling onder geïnteresseerden c.q. kopers verflauwde, de oplage was wellicht kleiner etc.
Vandaar dat er antiquarisch regelmatig tweedelige sets worden aangeboden. Het derde deel is nimmer in het Nederlands verschenen en ook de Amerikaanse editie bestaat alleen uit de eerste twee delen.

Originele driedelige Engelse uitgaven zijn peperduur.
Antiquariaat Kok in Amsterdam, o.a. in archeologie gespecialiseerd, biedt nu een set aan voor € 1.750,- euro. Dat lijkt is een heel bedrag maar wie op internet verder zoekt, bijvoorbeeld op Marelibri, ziet de prijzen al snel oplopen naar ruim € 2.500,- euro, afhankelijk van de druk en de staat waarin de boeken verkeren.

Wat zou u doen - met deze wetenschap - als u op Boekwinkeltjes plots tegen de volgende aanbieding aanloopt?
 “Carter, Howard and A.C. Mace: ‘The Tomb of Tut-Ankh-Amen’, Cassel and Company. Bijzonderheden: 1930, 3 dln. gebonden, 231, 277, 248 pp. Extra info:
Met talrijke illustraties; mooie linnen banden met goudopdruk. Prijs 75,00 euro (exclusief eventuele verzendkosten)”.

Verbijstering!
Nog een keer lezen…

Een originele Engelse set (deel I, vierde druk, deel II en III, eerste druk), die toch al gauw het tienvoudige moet kosten, voor wat zakgeld? U kunt wel raden wat ik deed en u begrijpt ook wel dat ik inmiddels niet meer jaloers ben.

Ik niet nee…