Waarom 'S'? Daarom 'S'!

"This is a story about how a book is used as a means of communication and sort of a catalyst for a great investigation that is also a love affair. It is sort of a celebration of ‘the book', that physical, analog thing" (J.J. Abrams).

De verlossing is gekomen en heet ‘s’.
‘S’ is vanaf nu het moderne antwoord van elke bibliofiel op domme vragen en opmerkingen.

U kent ze wel. Mensen – ongenode gasten, soms vrienden en soms allebei – die in stomme verbijstering voor je boekenkasten staan en dan vragen; ‘Tja, uhh, waarom verzamel je boeken?’, ‘Jezus, heb je nog geen E-reader???’, ‘Maar wat zie je nou eigenlijk in die papieren rotzooi?’, ‘Joh! Alles staat toch op internet?’.

In plaats van eindeloos te discussiëren en talloze antieke waardevolle voorbeelden uit mijn kast te trekken pak ik nu alleen nog ‘S’.

‘S’ (“Schip van Theseus” door de mysterieuze fictieve schrijver V.M. Straka) verscheen enkele maanden geleden in Amerika en meteen heb ik toen overwogen om het boek te bestellen, maar de verzendkosten waren net zo hoog als de verkoopprijs van het boek. Vond en vind ik een beetje belachelijk voor een nieuw boek en dus zag ik er van af onder het motto; ‘die kom ik nog wel eens tegen’.

En zie! Onlangs verscheen bij uitgeverij Ambo|Anthos een Nederlandse vertaling van het ‘S’, geschreven door Doug Dorst en bedacht door J.J. Abrams.
J.J. Abrams? Toch niet…?
Ja, precies, de filmregisseur J.J. Abrams van Sci-fi blockbusters als ‘StarTrek’.

Vermoedelijk denkt u nu dat ik gek geworden ben. Plotsklaps gaat Perkamentus nieuwe literaire fictie kopen en het ook nog eens in een blog bespreken (iets wat 95 % van alle boekbloggers op internet doet). Ja en nee.
Ik heb het boek (nog) niet gelezen, dus een inhoudelijke bespreking geef ik niet. Iedereen leest anders en beleeft een boek anders, vandaar dat talloze blogs van ‘would be recensenten’ mij vaak niet kunnen boeien. Wat de één bewierookt (vijf sterretjes!) gooit de ander in de papiermolen.

Maar zelfs al zou ik het hebben gelezen, dan nog gaat het me niet om het verhaal. Welnee, het gaat me om de vormgeving, om het gevoel dat ‘S’ opwekt en om in één klap duidelijk te maken waarom een E-boek (het woord alleen al is een gotspe) nooit een boek zal kunnen vervangen.

‘S’ is namelijk niet een verhaal in een boek maar een boek met een verhaal, een totaalconcept in de meest letterlijke zin van het woord. De sensatie begint al voordat je nog maar één letter hebt gelezen met het verbreken van de cassetteverzegeling en het openslaan van het boek. Al je zintuigen staan meteen op scherp door het gevoel dat je iets bijzonders onthult, dat zich voor je ogen niet een boek maar een mysterie ontvouwt.

‘S’ doet zich voor als een oud afgeschreven bibliotheekboek. Zo eentje die ik regelmatig in mijn kringloop tegenkom maar dan nog wat erger. Vlekkerig, bestempeld, vol met aantekeningen, onderstrepingen, knipsels, ansichtkaarten en andere documentatie. Niet zomaar troep, nee, alles heeft te maken met het verhaal.
Hoe?
Geen idee! Maar dat hoef ik ook niet te weten om in één klap duidelijk te maken wat een E-boek niet kan en nooit zal kunnen.

Geen spanning of meeslepend verhaal gereduceerd tot zwart-wit tekst op een schermpje (kan dat eigenlijk wel?). Nee, spanning door de totaalbeleving van het object en dat begint al met de vormgeving. Al die ephemera in ‘S’ prikkelen, maken nieuwsgierig nopen tot onderzoek, verleiden tot lezen...

Is dergelijke interactieve fictie spiksplinternieuw? Nee!
Ware bibliofielen (met boekenkennis) herkennen hierin de uitgaven van Dennis Wheatley (1897-1977): "During the 1930s, he conceived a series of mysteries, presented as case files, with testimonies, letters, pieces of evidence such as hairs or pills. The reader had to inspect this evidence to solve the mysterie before unsealing the last pages of the file, which gave the answer. Four of these 'Crime Dossiers' were published".

Maar 'S' is modern,  spreekt de hedendaagse lezer aan, schrikt dus niet af en doet voor mij als bibliofiel precies wat ik wil. Anderen duidelijk maken waarom ik eigenlijk boeken verzamel en dan speciaal oude boeken. Want net als ‘S’ is elk boek voor mij een avontuur.  Je hoeft het verhaal, de platte tekst, niet te lezen, welnee! 

Je ruikt, je kijkt, je bladert. De boekband, de vormgeving en typografie. Een curieus ex-libris, een bizarre handtekening, obscure krabbels, raadselachtige losse papiertjes met aantekeningen, een vergeten boekenlegger, oude zinnenprikkelende reclame, enz. enz.

Boeken, speciaal oude boeken, bevatten niet alleen informatie in de vorm van gedrukte tekst, ook het boek, het object op zich,  is informatiedrager en vertelt een verhaal. Ze zijn een totaalbeleving, net als 'S'. En dat is nu precies wat een E-boek niet is, nooit kan zijn en waarom ik (oude) op papier gedrukte boeken zal blijven verzamelen.
In zekere zin beste lezers, gasten, vrienden en boekbloggers, staat in mijn overvolle kasten uitsluitend ‘S’...