De neuzen-revue

“Ik heb wat voor je”, zei Hein van antiquariaat De Friedesche Molen toen ik langs zijn kraam liep op de afgelopen Dordtse boekenmarkt; “een aanvulling voor je neuzenbibliotheek”!
Toen ik een week later verwachtingsvol zijn winkel in de Amsterdamse Rosmarijnsteeg binnenliep lag daar een fraai exemplaar klaar van de “Neuzen-revue. Voor een onbeperkt aantal Dames en Heeren, of ieder afzonderlijk”, door D. Junior met muziek van Léonce (Groning, ca. 1910).

Zoals ik al in het eerste deel van ‘De neuzenbibliotheek’ schreef wist ik wel dat er een neuzen-revue bestond (naast een neuzenlied), maar vind er maar eens één!
Mijn nieuwe aanwinst bevat naast de muziek voor de pianopartij, het eerste couplet en het refrein. De achterzijde is blanco.
Op de fraaie voorkant, in driekleurendruk, staat dat deze uitgave zestig cent kostte. Daarnaast was er een los vel met uitsluitend de tekst verkrijgbaar voor twintig cent. In de collectie van ‘Het geheugen van Nederland’ ontbreekt een exemplaar - zoals dat van mij - met de pianopartij. Wel beschikken zij over het losse vel met de tekst (in tweede druk). Duidelijk zichtbaar is dat daarop nog vijf vervolgcoupletten staan.
Bij uitgever J.D. Dijk in Groningen verschenen talloze van dergelijke uitgave op deze wijze, zoals rond 1925, “De Kiesrechtdames”. Eén vel bladmuziek met het eerste couplet plus refrein en een los verkrijgbaar tekstblad met meerdere coupletten. Voor de muziek maakte het allemaal niet uit, die bleef natuurlijk voor alle coupletten hetzelfde.
Nu nog even bij de buurvrouw langs om te horen hoe de pianomuziek klinkt. In de tussentijd kan Hein voor mijn neuzenbibliotheek verder zoeken naar de afzonderlijk uitgegeven tekst (a twintig cent) en naar een exemplaar van het neuzenlied!
Hein…?

Miniatuurprijsje

De Boekensneuper is een serie gestart met verhalen over zijn vondsten op ‘de eurotafel’.
Op boekenmarkten loop ik die altijd voorbij. Niet omdat er niets leuks tussen kan liggen (lees Sneuper!) maar omdat de kans dat ik er iets tussen vind over het algemeen klein is en niet opweegt tegen de tijd en moeite die ik moet doen om de zooi door te worstelen.

Dat ik niet vies ben van interessante boekjes voor (te) weinig geld mag duidelijk zijn.
Ik ben per slot van zaken niet gek; wel bibliofiel (wat volgens mijn partner hetzelfde is).
Een mooi voorbeeld is één van mijn laatste aanwinsten; een interessante complete bibliotheek voor maar zeven euro en vijftig cent!
Via internet gevonden en af te halen in Amsterdam Oost. Uiteraard geen seconde geaarzeld, onmiddellijk in mijn auto gestapt en naar de desbetreffende winkel gereden waar de boeken naast de toonbank klaar stonden om te worden ingeladen. Het sjouwwerk viel me reuze mee.

Het gaat om een facsimile uitgave van drukkerij-uitgeverij Nieuwvoorde uit 1984 getiteld: “Bibliotheek in miniatuur”, een serie van tien kinderboekjes van 8 bij 6 cm. De spaarzaam geïllustreerde deeltjes behandelen de volgende onderwerpen;
1. Geografie; 2. Gewijde (Bijbelse) geschiedenis; 3. Vaderlandse geschiedenis;
4. Viervoetige dieren; 5. Vogelen; 6. Insecten en vissen; 7. Kruidkunde; 8. Zedelijke verhalen; 9. Arabische vertellingen, en 10. Mythologie.

De originele serie verscheen in 1823 bij boekhandelaar
M. Westerman (Kalverstraat 198).
Dergelijke bibliotheekjes waren typisch negentiende eeuws en kennelijk heel populair, want uit een advertentie in het Algemeen Handelsblad blijkt dat Westerman ze veertien jaar later nog steeds verkocht.
In een kartonnen doosje ‘als boekenkastje’, voor bijna vijf gulden per set. Uit de advertentie (van december 1837) blijkt tevens dat er inmiddels een tweede druk was verschenen. De oplage had dus enig niveau en wellicht daarom is deze miniatuur serie (kinderboekjes werden over het algemeen stukgelezen) niet zo zeldzaam.
Ik vond op internet drie originele sets, vanaf een kleine € 850,- tot € 2.500,- euro.
Merkwaardig genoeg is een complete heruitgave een stuk moeilijker te vinden.
Op Boekwinkeltjes trof ik maar één complete serie aan voor € 75,- euro, naast diverse losse deeltjes voor minimaal drie euro per stuk.
Overigens verscheen de heruitgave in 1984 in een soort houten cassette, die je vrij eenvoudig ook zelf in elkaar kunt timmeren.

Met nog geen euro per deeltje een mooie vangst dus en dat op een plek waar ook Sneuper over kan meepraten, lees maar:
“Schuilend voor de regen zocht ik mijn toevlucht in Leeshal Oost in de Commelin-
straat 53 in Amsterdam. Leeshal Oost is een buurtboekwinkel, volgestopt met oude tijdschriften en stripboeken en langs de wanden gestapeld boeken, min of meer gesorteerd naar genre en soort. Het overgrote deel van de voorraad bestaat uit dingen die ik niet eens zou willen hebben. Maar het is juist op dit soort plekken dat je toch nog af en toe een pareltje opduikt”.

Sneuper en ik verschillen niet zoveel van elkaar; gek op 'pareltjes' en soms ook nog op dezelfde jachtgronden.

Bibliolexicon

Ik bezocht onlangs weer eens Minotaurus, het kleinste Amsterdamse boekwinkeltje dat ik ken, gespecialiseerd in bibliofiele uitgaven en boeken over typografie en boekkunst.
Ditmaal was de immer aanwezige Nol Sanders tot mijn verbazing afwezig maar diens plaatsvervanger was zo vriendelijk mijn bibliofiele gewauwel aan te horen. Helaas konden we de uitgave waarvoor ik kwam niet vinden maar het samen geduldig zoeken en speuren - in deze winkel geen straf! - leverde wel bijvangst op in de vorm van een drietal betaalbare bibliofiele boekjes.

Eén daarvan was Jean-Paul Fontaine’s:
“Bibliolexique à l’usage de l’amateur de livres” (Paris, 2007), uitgegeven in een beperkte oplage van 501 exemplaren (mijn exemplaar nr. 107). Het geeft een fraai overzicht van maarliefst 181 boekgerelateerde Franse termen met als voorvoegsel ‘biblion’ of het meervoud ‘biblia’ (afgeleid van het Griekse woord voor boek/boeken, waaraan wij het woord ‘Bijbel’ danken). Paar voorbeeldjes?
“Bibliana, biblianthropomorphisme, bibliarchie, bibliatélie, biblio-autographomanie, bibliobrève, bibliobus, bibliocamelote, bibliocapèle, bibliocar, biblio-chose, biblio-chrome, bibliochryse, bibliocide, biblioclasme, biblioclastie, biblioclub, bibliocombine, bibliocycle, biblioexploitation, bibliofolie, bibliogenèse, bibliographie, bibliognosie, bibliogonie, bibliograffiti, bibliographe, bibliographicitation, bibliographie, biblioguide, bibliogynie, biblioholisme, biblio-holocauste, bibliojurisprudence, biblioklepte, bibliolathe, bibliolâtre, bibliolétie, bibliolexique, bibliologie, bibliolyte, bibliomancie, bibliomane, bibliomante”.

Van elk woord wordt een omschrijving gegeven, uit welk boek de term komt (vindplaats) en wanneer het voor het eerst werd gebruikt. Ik heb ze (nog) niet allemaal gelezen, maar bij het woord ‘bibliolexique’ gaat de auteur de mist in als hij schrijft: “Mot utilisé en 2007 par l’auteur, pour son Bibliolexique”.
De term ‘bibliolexicon’ komt namelijk al voor in het boek van Rob Kaplan en Harold Rabinowitz (ed.): “A Passion for Books: A Book Lover's Treasury of Stories, Essays, Humor, Lore, and Lists on Collecting, Reading, Borrowing, Lending, Caring for, and Appreciating Books” (New York, 1999). Overigens bevat hun lijstje (onderste afbeelding, blz. 134) nog maar achttien woorden en zijn er sindsdien ook op internet, zoals hier en hier, soms langere lijstjes te vinden.

De Nederlandstalige markt kent tot mijn verbazing (nog) geen bibliolexicon en het woord komt ook niet voor in “Van Dale groot woordenboek van de Nederlandse taal” (Utrecht/Antwerpen 2005, 14de herziene uitgave). Daarin staan wel: “Bibliobus, bibliodrama, bibliofiel, bibliofilie, bibliofoon, bibliognosie, bibliognost, bibliograaf, bibliografie, bibliografisch, bibliolatrie, biblioliet, bibliologie, bibliomaan, bibliomantie, bibliometrie, bibliometrist, biblioraft, bibliothecair, bibliothecaris, bibliothecografie, bibliotheconomie, bibliotheek, bibliotheekband, bibliotheekboek, bibliotheekcentrale, bibliotheekformaat, bibliotheekkaart, bibliotheeknummer, bibliotheekschool, bibliotheekschrift, bibliotheekstaander, bibliotheekwagen, bibliotheekwetenschap”.

In afwachting van een mooi, handzaam en bibliofiel uitgegeven ‘Nederlands Bibliolexicon’ zult u het dus moeten doen met dit internationale overzichtje op mijn ‘biblioblog’!