Het jaar geboekt, december 2019

In de rubriek 'Het jaar geboekt' (zie tabblad bovenaan) houd ik bij wat ik gedurende het lopende jaar per maand bij elkaar verzamel. Na afloop van de maand verplaats ik de lijst met aanwinsten naar de startpagina c.q. homepage en geef ik 'de cijfers'. In de rubriek blijven de voorgaande maand(en) als hyperlink aanwezig. Raadpleeg dus regelmatig de nieuwe rubriek om te zien of er aanwinsten zijn bijgekomen (of wacht op het maandoverzicht).

December 2019; de cijfers...

Totaal aantal objecten: 9.
Gekocht: 7.
Gekregen: 2.

Totaal uitgegeven: € 377,30 euro (incl. verzendkosten).
Gedeeld door 7 is gemiddeld: € 53,90 euro per object.

Via Boekwinkeltjes: 1 (8).
Bij de drukker/uitgever: 5 (1, 5, 6, 7, 9).
Zwiggelaar Auctions: 1 (2).

Modern: 4 (3, 4, 8, 9).
Old & rare: 1 (2).
Marge & klein bibliofiel drukwerk: 4 (1, 5, 6, 7).

December 2019: de aanwinsten...

1. A. Moerdijk: "WNT een buitengewoon woordenboek" (z.p. [Leiden], 1998). Oplage 900 exemplaren. Prachtige uitgave ter gelegenheid van het voltooien van het Woordenboek der Nederlandsche Taal. Gekocht bij Gerard Post van der Molen (De Ammoniet) voor € 51,50 euro (incl. verzendkosten).

2. I. le Long: "Boek-zaal der Nederduitsche Bybels..." (Amsterdam, 1732). Mooi exemplaar gebonden in perkamenten spitselband. Bibliotheekstempeltje 'Studiehuis Minderbroeder Nijmegen'. Gekocht bij Zwiggelaar Auctions voor € 200,- euro (inclusief veilingkosten). Ik heb verschillende boeken van Le Long zoals u hier en hier kunt lezen, maar dit overbekende - en nog steeds bruikbare - werk van hem had ik nog niet.

De volgende twee nummers (3 en 4) kreeg ik gratis.

3. A. van den Berg: "Kikkers, muizen & nieskruid. Uit het logboek van een letterschuier" (Amsterdam, 1999).

4. P. van den Brink & J. Werner (red): "Gesneden en gedrukt in de Kalverstraat. De kaarten- en atlassendrukkerij in Amsterdam tot in de 19e eeuw". (Utrecht, 1989).

Gerard Post van der Molen van De Ammoniet is bezig om zijn archief te ordenen en weet dat ik nog bepaalde 'druksels' van hem zoek en graag wil hebben. Mijn aanwinstenoverzichtjes van de afgelopen maanden laten dat ook duidelijk zien. Ditmaal ontving ik, naast nr. 1, nog de volgende drie nummers (5, 6 en 7), waaronder één van de schaarse 'Aspecten', voor € 73,50 euro (incl. verzendkosten). Enkele losse niet nader genoemde kaarten die abonnees van het groeiboek in het verleden ontvingen kreeg ik er gratis bij.

5. B. van Selm: "Overzicht van de Leidse boekdrukpersen op 26 januari 1651" (Leiden, 1985), 'Aspecten 3'. Oplage: 85 exemplaren.

6. "De vier van Elzevier" (z.p. [Leiden], z.j. [1997]). Geproduceerd met leden van de Werkgroep Typografie Nederlandse Boekhistorische Vereniging. Oplage: 450 mapjes met vier kaarten en begeleidende brief.

7. A. van der Lem: "Een bibliotheek als wederopstanding. Welke boeken bezat Johan Huizinga?" (Ruurlo, 2014). Overdruk van een hoofdstuk uit 'Het groeiboek' verrijkt met een extra portret. Oplage 60 exemplaren.

8. J.A.A.M. Biemans e.a. (red): "Boeken verzamelen. Opstellen aangeboden aan Mr. J.R. de Groot bij zijn afscheid als bibliothecaris der Rijksuniversiteit Leiden" (Leiden, 1983). Gekocht via Boekwinkeltjes voor € 12,35 euro (incl. verzendkosten). Vooral gekocht omdat hierin de biografie staat: "Isaäc le Long (1683-1762)" van C.C. de Bruin (zie ook nr. 2 in deze lijst).

9. J.A.A.M. Biemans: "Boeken voor de geleerde burgerij. De stadsbibliotheek van Amsterdam tot 1632" (Nijmegen, 2019). Besteld bij uitgeverij Vantilt in 2017 en eindelijk binnen! Gekocht voor € 39,95 euro (incl. verzendkosten).

Begeerlijk proefschrift

"Onvindbaar, maar ik blijf zoeken" schreef ik vorig jaar in mijn blogbijdrage "Blanke slavinnen; een bibliografie", bij nummer 12 van de lijst, het academisch proefschrift van W.L.A. Collard: "De ‘handel in blanke slavinnen’" (Amsterdam, 1900).

Inmiddels is die opmerking verdwenen en het artikel op dat punt aangepast. Eerst even iets over dat aanpassen of bewerken van oude blogposts.

Los van het feit dat ik taalfoutjes die ik (soms veel) later ontdek en hyperlinks die niet meer werken zo veel mogelijk corrigeer zijn drie - van de inmiddels bijna vierhonderd - blogposts 'open'.
Dat zijn: "Blanke slavinnen; een bibliografie", "Curiositeiten van allerlei aard" en "De presentexemplaren van het 'mirakelboekje'". Ik vul ze aan zodra ik nieuwe gegevens vind of, zoals in dit geval, een nieuwe aanwinst tegenkom. 

Die aanwinst komt ditmaal van het Haagse antiquariaat Fokas Holthuis, waar mijn boekenvrienden Fokas en Paul de scepter zwaaien. Voor een vriendenprijs (zie mijn aanwinstenlijstje over de maand november 2019) kocht ik bij hen een exemplaar van Collard's 'onvindbare' proefschrift.
Oude(re) academisch proefschriften zijn over het algemeen antiquarisch niet zo makkelijk te vinden. Ze werden in een beperkte oplage goedkoop en (meestal) niet geïllustreerd gedrukt, uitsluitend voor de promotie. Ze behandelden vaak onderwerpen die niet erg interessant of spannend waren voor een breed publiek en verouderden snel door nieuwe wetenschappelijke inzichten. Grotendeels saai uitgegeven, in eenvoudig papier - of kartonnen omslagen, zijn ze ook weinig aantrekkelijk voer voor de verzamelaar van fraaie boekbanden.

Natuurlijk zijn er verzamelwaardige uitzonderingen op de regel. Begeerlijk zijn bijvoorbeeld proefschriften met curieuze of bizarre onderwerpen of die van later bekende personen of proefschriften die baanbrekend bleken in hun vakgebied (bijvoorbeeld dat van W.J Kolff (1911-2009) over de kunstmatige nier uit 1946).
Ook in mijn bibliotheek staan enkele begeerlijke proefschriften, zoals de thesis van mejufvrouw Isabella (I.H.) van Eeghen (1913-1996): "Vrouwenkloosters en Begijnhof in Amsterdam van de 14e tot het eind der 16e eeuw", (Amsterdam, 1941) met aanbiedingskaartje 'In opdracht van de schrijfster', inclusief de stellingen (die er bij proefschriften vaak los bij zitten). Ik kocht het in januari 2018 bij mijn kringloop voor slechts twee euro.

Een ander voorbeeld is het zeer schaarse proefschrift van W. van den Bergh (1850-1890): "De strijd tegen de prostitutie in Nederland" ('s-Gravenhage, 1878), waarop hij 29 Juni 1878 'summa cum laude' promoveerde en dat kritisch werd besproken in de dagbladen. Ik vond zeer recent een betaalbaar exemplaar (inclusief de stellingen) gebonden in een fraaie blauwlinnen band met in goud de titel op het voorplat en de rug. Volgens het kleine plakkertje aan de binnenzijde van het voorplat een band van de 'stoomboekbinderij P. van den Heuvel, 's Gravenhage'. Het boekblok is aan alle zijden verguld en de uitgave bevat een los inlegvel met de 'Inhoud(sopgave)' en 'Errata'. Het verscheen ook in de handel maar mijn luxe uitvoering verraadt dat het gaat om een speciaal exemplaar voor de auteur of iemand uit zijn directe omgeving.

Tot slot; het proefschrift van K.O. Meinsma (1865-1929): "Middeleeuwsche Bibliotheken" (Amsterdam, 1902). Ik had al heel lang de fotografische herdruk van het hoofdstuk over de Librye te Zutphen dat in 1988 apart verscheen bij de Walburg Pers, maar het begeerde complete proefschrift (inclusief de stellingen) staat pas sinds januari 2018 in mijn bibliotheek.
Blijkens het etiketje aan de binnenzijde werd dit exemplaar ingebonden door boekbinder F.C. Koster in Amsterdam in een eenvoudige harde kartonnen band. Mijn exemplaar draagt het stempel van het Leesmuseum in Amsterdam. Net als het proefschrift van I.H. van Eeghen is het een dissertatie die nog steeds bruikbaar is en wetenschappelijke waarde heeft.

Terug naar mijn laatste aanwinst; het proefschrift van Collard. Zijn dissertatie, waarop hij in 1900 'cum laude' promoveerde aan de universiteit van Amsterdam, is niet alleen lezenswaardig en zeldzaam maar bovendien niet zomaar een exemplaar. Het is een bijzonder opdrachtexemplaar en om die reden smaakvol gebonden in een bruin linnen band met goudopdruk. Op de rug staat: "W.L.A. Collard, academisch proefschrift", op het voorplat titel en auteur en op het achterplat de godin Minerva met uil (zoals die ook voorkomt op oude prijsbanden uit bijvoorbeeld Middelburg en Leiden). Op het eerste schutblad staat geschreven: "Voor mijn lieve verloofde Line van W.C.". Verder bevat het (los) de stellingen alsmede een uitnodigingskaartje voor de receptie na afloop van de promotie in het universiteitsgebouw.

Van de auteur, Wolter Louis Albert Collard (1875-1940), is vrij veel bekend. Hij was later werkzaam bij Justitie maar ook lid van de Staatscommissie voor Luchtvaart. Zijn belangstelling voor deze destijds moderne vorm van transport- en vervoer blijkt ondermeer uit stelling VII bij zijn proefschrift: "Onder het 'rijk in Europa' in art. 2 Wetboek van Strafrecht moet ook begrepen worden de luchtruimte boven het grondgebied van den Nederlandsche Staat in Europa. Ergo is een strafbaar feit gepleegd in een luchtvaartuig, zich bevindend in die luchtruimte, te berechten volgens de Nederlandsche Strafwet. Wenschelijk is het op luchtvaartuigen voor de toepassing der strafwet bepalingen in het leven te roepen gelijk aan die, welke voor gewone vaartuigen bestaan". Met deze formulering liep hij vooruit op de in 1958 aangenomen Wet Luchtvaart, artikel 3 (Vlagbeginsel) waarin staat: "De Nederlandse strafwet is toepasselijk op ieder die zich buiten Nederland aan boord van een Nederlands vaartuig of luchtvaartuig aan enig strafbaar feit schuldig maakt".

Lieve verloofde Line was Collard's latere echtgenote Esselina Keyzer (1883-1949) met wie hij in 1906 zou trouwen. De zeventien jaar jonge Line zou later uitgroeien tot een zelfbewuste en maatschappelijk betrokken echtgenote. Zo komen we haar tegen als lid van het bestuur van de ledengroep van de Haagse Tuchtunie (1928) en als voorzitster van de afdeling Den Haag van de Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen (1932).

Collards thesis werd destijds goed ontvangen en besproken in "Het Nieuws van den Dag" (maandag, 16 juli 1900). In het artikel "Een gruwel" spreekt een recensent de hoop uit dat het proefschrift door de handel wordt opgepikt en algemeen verkrijgbaar wordt gesteld. Helaas is dat niet gebeurd en mede daarom is Collards proefschrift thans onvindbaar, maar blijft u vooral zoeken...

Het jaar geboekt, november 2019

In de rubriek 'Het jaar geboekt' (zie tabblad bovenaan) houd ik bij wat ik gedurende het lopende jaar per maand bij elkaar verzamel. Na afloop van de maand verplaats ik de lijst met aanwinsten naar de startpagina c.q. homepage en geef ik 'de cijfers'. In de rubriek blijven de voorgaande maand(en) als hyperlink aanwezig. Raadpleeg dus regelmatig de nieuwe rubriek om te zien of er aanwinsten zijn bijgekomen (of wacht op het maandoverzicht).

November 2019; de cijfers...

Totaal aantal objecten: 18 (nr. 15 bevat 3 uitgaven).
Gekocht: 16.
Gekregen: 2.

Totaal uitgegeven: € 364,30 euro (incl. verzendkosten).
Gedeeld door 16 is gemiddeld: € 22,77 euro per object.

Via Boekwinkeltjes: 1 (14).
Via kringloopwinkel: 5 (2, 3, 4, 5, 6).
Via boekhandel: 2 (1, 7).
Via boekenmarkt: 2 (12, 13).
Bij de drukker/uitgever: 3 (15.a., 15.b., 15.c.).
Via (online) antiquariaat: 2 (8, 10).
Via Marktplaats: 1 (9).

Modern: 7 (1, 2, 3, 4, 5, 6, 11).
Old & rare: 7 (7, 8, 9, 10, 12, 13, 14).
Marge & klein bibliofiel drukwerk: 4 (15.a., 15.b., 15.c., 16).

November 2019: de aanwinsten...

1. B. Aarts, A. van Pinxteren, J, Schatorjé (red.): "Limburgensia. De schatten van Schillings" (Nijmegen, 2019) voor € 29,95 euro (incl. verzendkosten). Omdat mijn genealogische roots in Limburg liggen heb ik tijdens mijn onderzoek destijds op bescheiden schaal ook wat 'Limburgensia' verzameld. Meer daarover in mijn blog "Limburgensia".

Een maand zonder kringloop is een maand niet geleefd, zeg ik maar. Deze keer sleepte ik de volgende vijf boeken (2, 3, 4, 5 en 6) naar mijn hol voor in totaal € 9,95 euro.

2. B. Büch: "De hele wereld in een vitrinekast" (Amsterdam/Antwerpen, 2001).

3. D.E.H. de Boer & E.H.P. Cordfunke: "Graven van Holland. Middeleeuwse vorsten in woord en beeld (880-1580)" (Zutphen, 2010). Ik bezit vrij veel boeken over de graven van Holland, zowel oud als nieuw. Deze had ik al eerder willen kopen, maar het wachten heeft geloond.

4. J. Cahen: "Beeld naar buiten. Prentbriefkaarten rond de Amsterdamse jodenbuurt" (Alphen a/d Rijn, 1982). Opdrachtexemplaar, gesigneerd door de samensteller, voor mijn plankje m.b.t. Joods Amsterdam.

5. "The Golden Age of Dutch Manuscript painting" (Stuttgart, 1989). Catalogus bij de gelijknamige tentoonstelling in The Pierpont Morgan Library in New York (1990) en de tentoonstelling 'Middeleeuwse miniaturen uit de Noordelijke Nederlanden' in Het Catharijnenconvent in Utrecht (1989/1990). Overvloedig en fraai geïllustreerd met los inlegkatern in het Nederlands

6. G. van Diggele: "40 Kleine kaartjes, grote verhalen" (Hazerswoude, 2005). De auteur geeft veertig voorbeelden van gebruikte speelkaarten uit zijn verzameling van enkele duizenden exemplaren uit vijf eeuwen (de oudste van rond 1500, de jongste uit 2005). Fascinerend microstudie (in vier talen) in oblong met een aantal uitklapbare illustraties.

7. P. Dijstelberge & K. Forrer: "Kennis is Pracht. De Alkmaarse Librije" (Alkmaar, 2019). Deel XVII van de Alkmaarse Historische Reeks. Fraaie en overvloedig geïllustreerde uitgave over de Alkmaarse stadsbibliotheek. In de lijst van intekenaren staat natuurlijk ook 'Perkamentus Antiquarius'. Besteld bij de uitgever voor € 23,75 euro (incl. verzendkosten).

8. W.L.A. Collard: "De handel in "Blanke slavinnen" (Amsterdam, 1900). Gekocht bij antiquariaat Fokas Holthuis voor € 94,35 euro (inclusief verzendkosten). Al geruime tijd verzamel ik uitgaven met dit thema en schreef daarover in: "Blanke Slavinnen, een bibliografie". Ik kocht een bijzonder ingebonden opdrachtexemplaar waarover u meer kunt lezen in mijn (komende) blog: "Begeerlijk proefschrift".

9. D.P. Rossouw: "Het boek der martelaren of de geschiedenis van de vervolgingen der Christenen" (Rotterdam, z.j. [1894]). Gekocht via Marktplaats voor € 51,95 euro (incl. verzendkosten). In originele uitgeversband herbonden met de befaamde illustraties gesigneerd 'PCM jr', de later beroemde kunstschilder Piet Mondriaan. Meer hierover in mijn blog "Over voorkennis, titeluitgaven en Piet Mondriaan".

10. "Algemeen uitbreidingsplan van Amsterdam. Grondslagen voor de stedebouwkundige ontwikkeling van Amsterdam" (Amsterdam, 1934). Twee delen met talrijke kaarten waaronder de grote overzichtskaart (schaal 1: 25000). Deel 1: Nota van toelichting. Deel 2: Bijlagen. Het inmiddels schaars en kostbaar geworden originele AUP (Cornelis van Eesteren), waarvan in 1985 een herdruk verscheen. Gekocht bij antiquariaat Klikspaan voor de vriendenprijs van € 65,- euro.

11. Th. van Gulik e.a.: "In het voetspoor van Blasius. Een wandeling langs 350 jaar medische zorg en opleiding in Amsterdam" (Amsterdam, 2019). Gekregen van een bekende weldoener.

12. J. ter Gouw: "Studiën over wapen- en zegelkunde" (Amsterdam, 1864). Ingebonden exemplaar uit de voormalige bibliotheek van 'Doctrina & Amicitia' Amsterdam. Gekocht bij Max van Til op de Amsterdamse Spui boekenmarkt voor € 20,- euro. Weer een boekje van mijn boekenplankheld Jan ter Gouw!

13. I. Onsman: "Gedenkboek 1891-1916. Bedrijf en organisatie der Kappers en Barbiers in Nederland" (z.p. [Amsterdam], 1916). Uitgegeven t.g.v. het 25-jarig bestaan van den Nederlandschen Barbiers- en Kappersbond. Gekocht bij Marieke Lont op de Amsterdamse Spui boekenmarkt voor € 10,- euro. 'Wat een leuk en amusant geschreven gedenkboek', dacht ik toen ik enkele passages had gelezen! Een blogje waard!

14. W. van den Bergh: "De strijd tegen de prostitutie in Nederland" ('s-Gravenhage, 1878). Schaars academisch proefschrift in fraaie blauwlinnen band, met achterin de stellingen. Los inlegvel met een 'Inhoud(sopgave)' en 'Errata'. Gekocht via Boekwinkeltjes voor € 19,35 euro (incl. verzendkosten).

In oktober kocht ik 'Het Groeiboek' van De Ammoniet zoals u in mijn aanwinstenlijstje van die maand kun lezen (nummer 5). Voorafgaande aan deze uitgave verschenen er zes verschillende 'Aspecten' waarvan de nog leverbare laatste drie nummer (15.a., b. en c.) door mij werden gekocht voor € 40,- euro (incl. verzendkosten). Nummer 16 kreeg ik cadeau.

15.a. "Een boekaankondiging in een Amsterdamse courant van 27 juli 1624" (Leiden, 1985), 'Aspecten 4'. Oplage: 250 exemplaren.
b. "Toelatingseisen vanaf 1616 voor de boekdrukker om in het Haarlemse Gilde opgenomen te worden" (Leiden, 1985), 'Aspecten 5'. Oplage: 175 exemplaren.
c. B. van Selm: "Beeld van een lettergieter" (Leiden, 1987), 'Aspecten 6'. Oplage: 750 exemplaren.

16. J. van Loo: "Prachtbijbel blijkt prachthandel" (z.p. [Leiden], 1995. Oplage 750 genummerde exemplaren (mijn exemplaar: 611).